Onomastyka i dialektologia : prace dedykowane Pani Profesor Ewie Rzetelskiej-Feleszko .- Warszawa, 1997
[Show]
Pages:
205-208
Languages:
pol
Abstract:
Przedmiotem artykułu jest sytuacja wyrazu kaduk na Kaszubach. Poświadczony jest on w dwóch różnych znaczeniach: rzadko jako 'jałowiec' i znacznie częściej jako 'diabeł'. Najprawdopodobniej pochodzi z niemieckiego obszaru dialektalnego, gdzie wyraz kadegis 'jałowiec' stanowi relikt staropruski. Znaczenie 'diabeł' znane jest na całym obszarze Polski, choć obecnie występuje najczęściej w skostniałych już zwrotach typu do kaduka!, kaducy nadali! W staropolszczyźnie jednym ze znaczeń wyrazu kaduk była choroba 'epilepsja', etymologicznie wywodzona z łac. cadūcus 'padający, skłonny do padania'. Wśród ludności choroba ta postrzegana była jako opętanie przez złe duchy, diabła i stąd najprawdopodobniej upowszechniło się znaczenie 'diabeł'. Inne pochodzenie tego znaczenia przedstawił V.N. Toporov, który wyraz kaduk wiąże z obszarem bałtyckim. W symbolice bałtyckiej jałowiec związany był ze światem podziemnym i postrzegany jako miejsce, gdzie zamieszkuje diabeł. Zaprezentowany w artykule materiał kaszubski jednak wydaje się przeczyć tej teorii. (PK)
