Mechanizmy nazwotwórcze i zmiany leksykalne w gwarach : na materiale gwar Lubelszczyzny
Autor/redaktor:
Halina Pelcowa
Opublikowany w:
Uwarunkowania i przyczyny zmian językowych : zbiór studiów .- Warszawa, 1994
[Wyświetl]
Strony:
105-111
Języki:
pol
Abstrakt:
W artykule przedstawione zostały mechanizmy tworzenia nazw i zmian leksykalnych, które mogą zachodzić: w wyniku wewnętrznego rozwoju gwary, pod wpływem języka ogólnopolskiego i gwar sąsiednich oraz poprzez wpływ czynników pozajęzykowych. W zależności od czynników wyrazy mogą być przenoszone z jednego języka lub dialektu do drugiego, co najczęściej związane jest ze zmianą znaczenia bądź z przesunięciem ich nazwy. Materiał gwarowy pozwala wskazać, że najczęstszym typem zmian leksykalnych jest proces przeniesienia nazw wynikający z konieczności nazywania nowej rzeczywistości, np. broda 'ostatni pokos' i 'kłosy nieskoszone przez nieuwagę kosiarza'. Do najczęstszych i nieograniczonych procesów nazwotwórczych należy tworzenie ciągów linearnych i układów gniazdowych, gdzie od wspólnego rdzenia powstaje grupa wyrazów motywowanych zróżnicowanych terytorialnie. Elementem sprzyjającym zmianom nazewniczym jest – obok świadomości językowej mieszkańców wsi, płci, wykształcenia i znajomości języka ogólnopolskiego – także inwencja twórcza osób mówiących. (PK)
