| Abstrakt: |
W artykule – na materiale polskim i bułgarskim – przedstawiono rozważania dotyczące modalności imperceptywnej, która wyraża rezerwę mówiącego do przekazywanej treści w zdaniu. W obu językach treści imperceptywne mogą być wyrażane leksykalnie; charakterystyczną cechą języka bułgarskiego jest istnienie trybu imperceptywnego (preizkazno naklonenie). W języku polskim występują takie wykładniki leksykalne imperceptywności, jak rzekomo, jakoby, podobno, ponoć oraz zdania z określeniami predykatywnymi w formie mieć + infinitivus, np. zdanie Jan rzekomo był w kinie, któremu odpowiada m.in. parafraza Ja (x) mówię, że być może prawdą jest to, co stwierdził ktoś (y), że Jan był w kinie lub Ja (x) mówię, że nie jest pewne to, co stwierdził ktoś (y), że Jan był w kinie. W języku bułgarskim występują środki systemowe, za pomocą których można wyrazić zastrzeżenie do prawdziwości stwierdzenia, są to np. postaci form czasownikowych typu bil, hodil, np. Ivan zaminal včera. Analiza tego typu zdań prowadzi do wniosku, że ich strukturze semantycznej mogą odpowiadać zdania polskie ze strukturą imperceptywną i, że odpowiada im parafraza x kazva, če ne e siguren, dali e istina tova, koeto tvàrdi y, če Z. Analiza pozwala także stwierdzić, że w języku bułgarskim zakres występowania środków językowych wyrażających imperceptywność jest szerszy – obejmuje także zdania, w których autor stwierdzenia jest znany; w języku polskim środki takie pojawiają się jedynie w zdaniach, gdzie autor stwierdzenia jest anonimowy. (PK)
|
