Serwis iSybislaw korzysta z plików cookie. Pozostając na tej stronie, wyrażasz zgodę na korzystanie z plików cookie. Akceptuję

iSybislaw

Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk

Użytkownik: Hasło:
Polski English Русский

Artykuł

[Do koszyka]

Tytuł: Bałto-słowiańskie *švînas 'ołów' a zagadnienie odtworzenia budowy i znaczenia prototypu indoeuropejskiego
Autor/redaktor: Ignacy Ryszard Danka, Krzysztof Tomasz Witczak
Opublikowany w: Acta Baltico-Slavica [Wyświetl]
Numer czasopisma: 1992 21
Strony: 83-91
Inne: Tab.
Języki: pol
Abstrakt: Celem artykułu jest wykazanie pokrewieństwa pomiędzy odpowiednimi wyrazami bałtyckimi i słowiańskimi: lit. švinas, łot. svins, rus.-cs. svinьcь, ros. svinéc, ukr. svinécь, słe. svinმc ≼ ps. *svinьcь ≼ **svı̋nъ ‘ołów’, na podstawie których można zrekonstruować termin bałto-słowiański *švînas 'ołów' o nierozstrzygniętym dotychczas pochodzeniu. Autorzy zakładają, że pokrewieństwo między zestawianymi leksemami nie zostało dotąd udowodnione ze względu na rozbieżności fonetyczne i semantyczne między terminami, które uważają za kontynuanty wyrazu należącego do najstarszej warstwy indoeuropejskiej. Omówieniu poddano: a) zasadniczą trudność fonetyczną, polegającą na występowaniu w językach indoeuropejskich odmiennych, wariantywnych kontynuantów -an- / -in- grupy pie. *-n̥H-, gdzie H jest spółgłoską laryngalną, b) zjawisko wzdłużenia î w bałto-słowiańskim *švînas pod wpływem laryngalnej, c) stratyfikację semantyczną leksemu ie. *k̂wn̥:os, która wykazała obecność dwu podstawowych, pozostających w relacji genetycznej znaczeń. Zgromadzony materiał leksykalny pozwolił na rekonstrukcję archaicznego terminu ie. *k̂wn̥:os, którego kontynuantem jest bałto-słowiańskie *švînas. Analiza semantyczna omawianych wyrazów słowiańskich i bałtyckich doprowadziła do odtworzenia przemian, jakie przechodził leksem ie. *k̂wn̥:os, ze wskazaniem impulsów społeczno-kulturowych wywołujących zmiany natury semantycznej oraz doby indoeuropejskiej wspólnoty komunikatywnej jako okresu ich powstawania, co dokumentuje opozycja paradygmatów akcentuacyjnych (barytoniczny : oksytoniczny), będąca cechą drugorzędną zróżnicowania semantycznego. (Bi)
Hasła autorskie:
ws. Danka, Ignacy Ryszard [Wyświetl]
ws. Witczak, Krzysztof Tomasz [Wyświetl]
Słowa kluczowe: akcentuacja, etymologia 1 (pochodzenie wyrazu), fonetyka 1 (cechy fizyczne dźwięków mowy), język praindoeuropejski, języki bałtosłowiańskie, języki bałtyckie, języki indoeuropejskie, języki słowiańskie, 'ołów', opozycja semantyczna, semantyka 1 (znaczenie znaków językowych), słownictwo
Tagi:
Klasyfikacja:
1.4. Dział ogólnosłowiański. Leksykologia [Wyświetl]
1.2. Dział ogólnosłowiański. Zagadnienia historyczne [Wyświetl]
10.3. Prace kontrastywne słowiańsko-niesłowiańskie [Wyświetl]