Морфонологические чередования, обусловленные явлениями наращения и усечения субстантивных основ, в современных славянских литературных языках
Author/editor:
T.В. Попова
Published in:
Synchroniczne badania porównawcze systemów gramatycznych języków słowiańskich : zbiór studiów .- Warszawa, 1992
[Show]
Pages:
131-144
Languages:
rus
Abstract:
Работа посвящена рассмотрению морфонологических чередований наращений и усечений субстантивных основ. Нарaщение основы отмечается в тех случаях, когда в косвенных словоформах вариант основы оказывается линейно более длинным по сравнению с исходным вариантом основы, тип < C2Ø ~ C2C3 > ; усечение же основы имеет место тогда, когда вариант основы в косвенных словоформах является линейно более коротким по сравнению с исходным вариантом основы, тип < C2C3 ~ C2Ø >. На основе представленного в работе языкового материала можно отметить, что выделяемый в настоящее время инвентарь чередований типа < C2Ø ~ C2C3 > и < C2C3 ~ C2Ø > в современных славянских литературных языках в значительной степени зависит от выбранного метода анализа морфонологической структуры словоформ и способа их морфемного членения. В восточно- и южнославянских языках усечение и наращение занимает в субстантивном словоизменении более весомое место, чем в западно-славянских языках. Наращение получило наибольшее распространение в русском, украинском, сербскохорватском и болгарском языках, а усечение только в украинском языке. В чешском и польском языках усечение и наращение представлены одинаково и в довольно ограниченном круге основ; в лужицких языках, фактически, они неизвестны. (PK)
Abstract 2:
W pracy przedstawiono alternacje morfonologiczne uwarunkowane dodawaniem i ucięciem segmentów podstaw rzeczownikowych. Dodawanie segmentu do podstawy polega na wzdłużeniu liniowym wariantu podstawowego, typ < C2Ø ~ C2C3 > ; ucięcie natomiast polega na skróceniu wariantu podstawowego, typ < C2C3 ~ C2Ø >. Na podstawie zawartego w pracy materiału językowego można zauważyć, że wydzielony inwentarz alternacji typu < C2Ø ~ C2C3 > i < C2C3 ~ C2Ø > we współczesnych słowiańskich językach literackich jest w znacznym stopniu zależny od przyjętej metody analizy morfonologicznej struktury wyrazu i sposobów ich morfologicznego podziału. W językach wschodniosłowiańskich i południowosłowiańskich ucięcie i dodawanie we fleksji imiennej jest częstsze niż w językach zachodniosłowiańskich. Dodawanie występuje najczęściej w języku rosyjskim, ukraińskim, serbsko-chorwackim i bułgarskim, a ucięcie jedynie w języku ukraińskim. W języku czeskim i polskim zarówno dodawanie, jak i ucięcie segmentów pojawia się w podobnym, ograniczonym zestawie podstaw; w językach łużyckich te zjawiska w zasadzie nie występują. (PK)
