Francuski peuple i polski lud : dwa pojęcia – dwa paradygmaty językowo-kulturowe
Autor/redaktor:
Maciej Abramowicz, Jerzy Bartmiński
Opublikowany w:
Etnolingwistyka : problemy języka i kultury
[Wyświetl]
Numer czasopisma:
1996 [T.] 8
Strony:
41-56
Inne:
Streszcz.: eng, pol
Języki:
pol
Abstrakt:
Autorzy prezentują kontrastywną analizę słów-kluczy, polskiego ludu i francuskiego peuple według założeń lingwistyki antropologicznej, wyodrębniając ich aspekty semantyczne (fasety), badając ich wypełnienie i stawiając pytanie o cechy dominujące. Analiza koncentruje się na znaczeniu 'nieuprzywilejowane warstwy społeczne', zarówno ze względu na jego najwyższą frekwencję w obu językach, jak i na ideologiczną funkcję przypisywaną mu w historii i chwili obecnej. Poddany analizie materiał został podzielony według cezury czasowej: na historyczny – do końca XIX wieku – i aktualny. Oba języki wykazują istotną zbieżność: zarówno we Francji, jak i w Polsce słowa te są używane przez ludzi stających poza i ponad społecznością, o której mówią. Analiza ukazała również szereg rozbieżności. Różne jest odniesienie każdego z rzeczowników: w języku polskim lud oznacza głównie chłopstwo, w języku francuskim peuple odnosi się do niższych warstw społecznych i dotyczy przede wszystkim miejskiego proletariatu. Różna jest także struktura aspektowa obu pojęć: o ile w peuple dominuje aspekt materialny i moralny, to w ludzie – społeczny i kulturalny. Inne jest wreszcie wypełnienie faset: peuple cechuje niższość intelektualna, ludowi zaś przypisuje się swoistą mądrość. Te różnice warunkują pojawienie się innych konotacji i wartościowania w obu językach (bardziej pozytywnego w języku polskim), a także odmienny kierunek ich historycznej ewolucji: francuski wyraz peuple zaczął mieć znaczenie 'naród', polski lud zmierza do znaczenia 'społeczeństwo', przeciwstawionego elitom i władzy. (SW)
