Odmienne oddziaływanie prądów reformacji i odrodzenia narodowego na język Łużyczan i Kaszubów
Autor/redaktor:
Ewa Siatkowska
Opublikowany w:
Obraz językowy słowiańskiego Pomorza i Łużyc : pogranicza i kontakty językowe .- Warszawa, 1997
[Wyświetl]
Strony:
217-226
Inne:
Streszcz.: ger
Języki:
pol
Abstrakt:
Artykuł prezentuje różnice, jakie miały miejsce w procesie kształtowania się języka literackiego Łużyczan oraz Kaszubów. Dla wykształcenia się piśmiennictwa w tych językach duże znaczenie miał luteranizm wspierający przekłady Biblii na języki narodowe. Przytoczona zostaje lista przekładów biblijnych w językach łużyckich (również z uwzględnieniem piśmiennictwa katolickiego). Wskazany zostaje fakt, że jeszcze w XVIII w., ze względu na wysoki poziom analfabetyzmu, model językowy obowiązujący w przekładach religijnych szerzył się odgórnie, zaś niepiśmienne społeczeństwo wciąż porozumiewało się między sobą w dialektach. Sytuacja na Kaszubach była odmienna. Pomorze Gdańskie pozostało katolickie, Pomorze Zachodnie zaś przyjęło protestantyzm. Podczas reformacji popularyzowano polskie ewangelickie i kalwińskie przekłady Biblii, co sprawiło, że jeszcze w XVII w. teksty religijne najczęściej reprezentowały polszczyznę ogólną, w której pojawiały się kaszubizmy. Kolejny szczyt ożywienia kulturalnego i wzrostu świadomości językowej przypadł na XIX w., na czas odrodzenia narodowego. O ile rozwój języka literackiego na Łużycach zakończył się sukcesem, o tyle język kaszubski napotkał na dwie duże przeszkody - silne zróżnicowanie dialektalne oraz brak zewnętrznego wsparcia. Różnicę wywarł również stosunek do języków sąsiednich - niemieckiego na Łużycach i polskiego na Kaszubach. (MF)
