Z gwarowych badań leksykalnych na Białostocczyźnie
Autor/redaktor:
Irena Maryniakowa
Opublikowany w:
Leksyka słowiańska na warsztacie językoznawcy .- Warszawa, 1997
[Wyświetl]
Strony:
167-184
Inne:
Mapy
Języki:
pol
Abstrakt:
W artykule przedstawiono badania, które prowadzone są w Pracowni Języka Białoruskiego Instytutu Slawistyki PAN. Materiał zebrany według kwestionariusza "Atlasu gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny" pokazuje współistnienie wyrazów o różnej proweniencji. Na podstawie map opracowanych w pierwszych dwóch tomach "Atlasu" udało się nakreślić izoleksy, dzięki którym wskazany został podział omawianego obszaru, niewystępujący na mapach opisujących cechy fonetyczne i gramatyczne. W artykule opisana została izoleksa północ – południe, która dzieli Białostocczyznę na część zachodnią i wschodnią. Podział został oparty na materiale dotyczącym następujących zagadnień: a) języka, który stanowi podstawowy środek porozumiewania się badanej ludności; b) wyznania mieszkańców (przynależność do parafii); c) nauczania w szkołach podstawowych w języku białoruskim. Dzięki powyższym informacjom, a także mapie J. Wiśniewskiego o kierunkach osadniczych na omawianych ziemiach od XIV do XVIII w. można stwierdzić, że polszczyzna była obecna na dużym obszarze wśród ludności wschodniosłowiańskiej. Spowodowane to było faktem, że osadnictwo zachodniosłowiańskie sprzed XIV w. nie wyginęło całkowicie, a po XIV w. rozciągało się głęboko na wschód. Wyznanie prawosławne i funkcjonowanie szkół z językiem białoruskim związane jest z dobrym stanem gwary wschodniosłowiańskiej. Najczęściej w zachodniej części obszaru występują leksemy o proweniencji polskiej, natomiast we wschodniej takie, które nawiązują do gwar wschodniosłowiańskich. (PK)
