| Abstract: |
Celem artykułu jest zbadanie, jakie pojęcia i schematy wyobrażeniowe służą użytkownikom polszczyzny do rozumienia gniewu i mówienia o nim. Materiał badań stanowiły polskie nazwy gniewu i różnych jego odcieni oraz zachowań z nim związanych (przede wszystkim związki frazeologiczne). W analizie wykorzystano pojęcia i metody zaproponowane przez G. Lakoffa w rozdziale na temat struktury angielskiego pojęcia 'anger'. W głównej części artykułu przedstawione są objawy fizjologiczne gniewu, zastygłe w języku, oraz odtworzone metonimie i metafory pojęciowe, które wspomagają nasze myślenie o gniewie i mówienie o nim. Efektem końcowym pracy jest wskazanie trzech grup czynników, współtworzących kognitywny obraz gniewu w polszczyźnie. Należą do nich: (1) proste schematy wyobrażeniowe: równowaga, pojemnik, ruch (w górę / w dół), (2) pojęcia stanowiące klucz do rozumienia gniewu (źródło metafor): ból fizyczny, ciężar, choroba ciała, wścieklizna, szaleństwa, zatrucie, burzowa pogoda, niebezpieczne zwierzę, przeciwnik, diabeł, pułapka, więzienie, morze, ogień, gorąca ciecz, (3) różne aspekty pojęcia 'gniewu': przyczyna, sprawca i obiekt uczucia, subiekt, uczucie i jego ocena, intensywność, głębokość i trwałość uczucia oraz możliwość kontrolowania go, a także objawy uczucia. (SW)
|
