| Abstract: |
Autorzy przedstawiają polski ludowy stereotyp słońca. Jest on antropocentryczny, budowany na podstawie doświadczeń potocznych, kontrastujących z obrazem naukowym – tkwi korzeniami w głębokiej przeszłości. Zawiera ślady animizmu oraz archaicznego religijnego kultu słońca, zachowuje związek z uniwersalną symboliką, przyłącza naddane sensy takie, jak 'życie', 'szczęście', 'wolność i swoboda', 'męskość' itd. Językowo-kulturowy obraz słońca przedstawiają opierając się na XIX- i XX-wiecznej dokumentacji polskiej kultury ludowej zgromadzonej w pracowni etnolingwistycznej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Wyróżniają cztery warianty stereotypu słońca, ściśle powiązane ze sobą, ujmujące realnie istniejący fizyczny obiekt w różny sposób: (1) słońce jako 'dzienne światło na niebie' (wariant podstawowy i najbogatszy, obejmujący wiele aspektów przedmiotu, poza stałymi, jak: kategorie nadrzędne, opozycje, kolekcje, pochodzenie, wygląd, właściwości, czynności, przeżycia, rozmowy ze słońcem, obiekt, czas i przestrzeń, przepowiedni i zapowiedzi, ekwiwalencję oraz symbolikę); (2) słońce jako 'blask, ciepło'; (3) 'miejsce nasłonecznione'; (4) 'pogoda słoneczna'. Osobno przedstawiają hasła: wschód, zachód i zaćmienie słońca. Proponują gatunkowy układ w części dokumentacyjnej artykułu hasłowego. (SW)
|
