Из блокнота участника полесских экспедиций : 1. кумінá водá; 2. Чáгошчы и Чугáйка; 3. крычаць як боўгары
Author/editor:
Генадзь Цыхун
Published in:
Etnolingwistyka : problemy języka i kultury
[Show]
Journal issue:
2000 [T.] 12
Pages:
181-187
Note:
Streszcz.: eng
Languages:
rus
Abstract:
Do badań nad Polesiem N.I. Tołstoj wprowadził "perspektywę południowosłowiańską", której wartość potwierdza autor na przykładzie kilku wyrazów i związków frazeologicznych występujących w białoruskich gwarach poleskich i będących głębokimi archaizmami. Pierwotny sens wyrażeń kuminá vodá, kryčac' jak bougary oraz nazw własnych Čagoščy, Čugajka zanotowanych przez autora na południu Białorusi daje się ustalić metodą analizy porównawczej opartej na danych dialektologicznych. Frazeologizm kuminá vodá 'wir rzeczny; miejsce, gdzie kręci się woda' i nazwa kumá 'jama, gdzie kręci się woda' mogą mieć związek z formą kum jako tabuizacją czarta. Nazwy własne Čagoščy, Čugajka na Turowszczyźnie są archaizmami prasłowiańskimi i dobrze się tłumaczą przez zestawienie ze słoweńską i chorwacką nazwą wsi Čagošče, słowackim czasownikiem čuhat’ 'wyglądać'. Frazeologizm poleski kryčac’ jak bougary 'rozmawiać głośno', 'dyskutować głośno' autor łączy z chorwackim bȕgariti 'krzyczeć, wrzeszczeć', 'opłakiwać zmarłego' oraz dalmatyńskim bȕgariti 'śpiewać stare ludowe pieśni o określonej melodii'. Uprawdopodabniają tę hipotezę takie bałkanizmy występujące w gwarach białoruskich, jak brynza, komarnik, turlik. (SW)
