Polskie nomina attributiva (z nawiązaniem do ekwiwalentów czeskich) : źródła i zakres materiału
Author/editor:
Ewa Siatkowska
Published in:
Procesy rozwojowe w językach słowiańskich .- Warszawa, 1992
[Show]
Pages:
151-165
Languages:
pol
Abstract:
Praca zawiera analizę semantyczno-stylistyczną, słowotwórczą oraz leksykalną kategorii nazw nosicieli cechy w języku polskim w okresie od XV do XX wieku w zestawieniu z materiałem pochodzącym ze współczesnego języka czeskiego. Zbadano wyłącznie formy oznaczające męskich, osobowych nosicieli cech (fizycznych, psychicznych i moralnych) bezpośrednio charakteryzujących nosiciela, wyekscerpowane ze słowników polszczyzny i opracowań monograficznych. Analiza semantyczno-stylistyczna wykazała: 1) zdecydowaną przewagę nazw nosicieli cech pejoratywnych, mniejszą częstotliwość występowania nazw nosicieli cech melioratywnych oraz ubóstwo nazw nosicieli cech neutralnych, 2) emocjonalność nazw atrybutywnych, ich częstą synonimiczność oraz polisemię, 3) pejoratywność lub melioratywność cechy wyrażana jest najczęściej poprzez znaczenie tematu, 4) stosunek uczuciowy do nosiciela cechy najczęściej wyrażany jest strukturalnie (przez użycie przedrostka). Stwierdzono, że nazwy atrybutywne tworzone są poprzez derywację: semantyczną (zmiany seryjne i jednostkowe), morfologiczną z udziałem formantu lub formantów (postępowa derywacja sufiksalna), morfologiczną bez udziału formantu, której efektem są formacje bezpośredniego zespolenia (zrosty). W zbadanym materiale leksykalnym najwięcej nowych (poświadczonych po raz pierwszy) nazw nosicieli cechy występuje w XVI, XVIII i XIX wieku, przy czym często są to formy powstające doraźnie na podłożu emocjonalnym, później wycofane z języka. (Bi)
